پاكستان غواؤی د أيورند پر كرشگی ديوال جوؤ كؤي

د پاكستان حكومت د افغانستان په چارو كى له أيرو لاس وهنو وروسته د خپلو كگوأاكگيانو د لاری بندولو په پلمه د أيورند كرشگی دپاسه له خپل لوری د ديوال جوؤولو وؤانديز وكؤ.

د ذوالفقار علی بوتو د واكمنی له وخته راهيسی چی حگينی هيواد پلوری له افغانستان خگخه و تشگتيدل او د غليم په لمنی كی يی د خپل تگاتگوبی د ورانولو لپاره متگی را ونغشگتلی د پاكستان واكمنانو له افغانستان خگخه د بيلو شوو سيمو د خپلولو لپاره منظم او سيستماتيك كار شروع كؤ.

د روسی شگكيلاك په زمانی كی يی د جهاد په پلمه خپلو كگوأاكگيانو ته وده وركؤه او د تنظيمونو د جكگؤو په وخت كی يی د "شر او فساد"د له منحگه وؤلو په نوم د خپلو مزدورانو بله أله را واستوله تر خگو افغانستان دپاكستان د يوی صوبی په أول له خپل حگان سره ونشگلوی.

پاكستان غواؤی د ديوال جوؤولو په پلمی په اصطلاح "په جنكگ حگان ته نرخ معلوم" كؤی. د پاكستان موخه له ديوال جوؤولو خگخه يواحگی د أيورند كرشگی ته رسميت بخشگل دی . هغوی د أيورند مسئلی ته لمن وهی تر خگو چی د دنيا پام ورته را واؤوی او د تروريزم او ناكراری د حگالی ورانولو په پلمه يی له خپلی خاوری سره يوحگای كؤی.

په اوسنيو شرايطو كی د أيورند مسئلی ته خگوك لمن وهی؟

لومری، دپاكستان حكومت. پاكستان كگوری چی افغانستان له يوی خوا خگخه له اقتصادی پلوه له پشگو لويدلی هيواد دی چی هم يی اقتصادی زير بنا له منحگه تللی او هم د جكگؤه مارو داؤه مارانو د واكمنی له امله خگوك د سرمايه كگذاری لپاره زؤه نشی شگه كولای. كه په داسی شرايطو كی د أيورند مسئله قبايلی سيمو كی پرتو خلكوته وؤاندی هم شی ، قوی احتمال دادی چی هغوی به د خپل موجود امنيت او يوی مؤی أوأی د شتون په كگتگه رايه وركؤی او نه د نورو افغانانو په خگير د بی امنيتی، لوإی او بی سرنوشتی په ملا تؤ . پاكستان پوهيإی چی په اوسنيو شرايطو كی افغانستان چی د خپلو مهاجر شوو هيوادوالو د راتگولولو او ميشته كولو توان نلری نو د پولی پوری غاؤى قبايلو ته به د ژوند اّسانتياوی خگه أول تامين كؤی.او بله خبره هم نؤيوال ملاتؤ دی چی د تروريزم او بنستگپالی د له منحگه وؤلو په پلمه يی له بل هر وخت خگخه په أيری اّسانی ترلاسه كولای شی.

دويم، تنكگ نظره ناسيوناليستان. دغه كسان چی په عمده أول د جكؤه مارو تنظيمونو په پوتگكی كی دننه ژوند كوی او د قومی او ژبنی توپيرونو د ودی كولو اصلی عاملين كگنگل كيإی د ملی كگتگو پر حگای خپلو توكميزو كگتگو ته پام كوی او د "افغان" پرحگای بيل بيل قومونه او ژبی بيلول د خپل موجوديت لپاره مناسب بستر كگنگی. دوی غواؤی په داسی شرايطو كی چی له يوی خوا پخوانی جنايتكاران او د مخدره موادو قاچاقبران د هيواد په اداری او سياسی چارو كی لوی لاس لری او داخلی أول أول تضادونه هم چی د نوموؤو د كرغيؤن موجوديت له امله را منحگ ته شوی د نوری ودی كولو چانس نلری او د كمزوری كيدلو په لور يی مخه كؤی ده غواؤی چی دا مسئله په هره بيه چی وی ژر تر ژره او هغه هم د امنيت د را منحگ ته كيدلو په پلمه په اصطلاح يو طرفه كؤی . داسی مهمی مسئلی چی د قوت پر حگای د ضعف او كمزور تيا په شرايطو كی مطرح كيإی معنايی يواحگی د بايللو ليوالتياده او بس.

دوی شگه پوهيإی ،په داسی شرايطو كی چی خپل حگان د پرديو له اغيز خگخه خوندی نشو ساتلای؛ په خپل منحگ كی په يوی ژبی خبری نشو كولای ؛ په خپل كور كی په بيغمه زؤه او مؤی كگيأی د اّرام كولو توان نلرو، له پرديو غلو خگخه د خپل حق كگتل د يوه تعبير نه كيدونكی خوب خگخه پرته بله معنی نلری.

دغه كسان هيواد سره د خوا خوإی په پلمی د ستر خيانت په لوری پل اخلی.

دريم لوری چی كيدای شی دی خبری ته لمن ووهی هاغه بهرنی هيوادونه دی چی د خپلو ستراتژ يكو كگتگو ترلاسه كولو په موخه د مونإ تگاتگوبی ته راغلی دی.

د پاكستان حكومت چی د أيورند له كرشگی پوری غاؤی د مجهول سرنوشت له امله ، په تيرو خگه باندی سلو كالو كی يی د سرحدی قبايلو په سيمو كی نه اقتصادی او نه علمی او فرهنكگی ودی ته كومه كلكه پاملرنه كؤی ده هم په دير حگير سره ددغو بهر نيو هيوادونو غوشگتنو ته پام كوی او غواؤی چی د هغوی له أول سره خپله پشگه سمه و خوحگوی.

كله چی د سپتگامبر د يوولسمی نيتگی پيشگه را منحگ ته شوه د پاكستان وفاقی حكومت په صوبه سرحد او بلوچستان كی واكمنی بنستگپالو ألو ته وسپارله تر خگو يو وخت ددوی د راپر حگولو په پلمه په قبايلی سيمو د ير غل كولو او د أيورند پر كرشگی د ديوال جوؤولو لپاره د منلو وؤ شرايط را منحگ ته كؤای شی.

په سرحدی سيمو كی د ناكراری را منحگ ته كول ؛ له طالبی او تروريستی ألو خگخه فعال ملا تؤ ؛ كله كله نؤيوالو خوواكونو ته د يو خگو غير مهمو تروريستانو ور سپارل او يايی د سنكگرونو حگپل؛ د دينی مدرسو راجستر كول ؛ د افغانستان له دوه كگونو تگول تگاكنو سره د امنيت په رامنحگ ته كولو كی "مرسته" او له اسرائيلی يهوديانو سره د سياسی اؤيكو را منحگ ته كول تگول هغه خگه دی چی پاكستان يی د يوه " خپلواك" هيواد په خگير د خپل پايلتوب او د أيورند كرشگی ته د رسميت بخشگلو په هيلی تر سره كوی. خگو دا خبره هم له امكان خگخه أيره لری نه بريشگی چی كه نن بهرنی حگواكونه د خپل موجوديت د توجيه لپاره د افغانستان وران ويجاؤ اقتصاد او نا امنه فضا ته ضرورت لری كيدای شی چی سبا به يی د پاكستان له مزاحمت خگخه پرته د هند سمندر ته تكگ راتكگ د اؤتياوو په سر كی حگای و نيسی. او دابه هاغه وخت وی چی اورته د لمن وهونكی له پرتوكگ خگخه له كنتروله وتلی لمبی پاخگيإی.